From Wikipedia, the free encyclopedia
Northwest Caucasian dialect
The Bzhedug dialect (Adyghe : Бжъэдыгъубзэ ) is a dialect of Adyghe .[ 1] The Bzhedug dialect is spoken by the Bzhedugs who live mostly in Adygea and Biga .
In the Bzhedug dialect (as in the Northern Shapsug dialect) in some cases the consonants н [n ] , м [m ] and р [r ] are dropped and are not pronounced.[ 2]
Meaning
Bzhedug
Standard Adyghe
Kabardian
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
calm
сабыр
saːbər
самбыр
saːmbər
самбыр
saːmbər
Saturday
шэбэт
ʃabat
шэмбэт
ʃambat
щэбэт
ɕabat
finger
Iэхъуабэ
ʔaχʷaːba
Iэхъуамбэ
ʔaχʷaːmba
Iэпхъуамбэ
ʔapχʷaːmba
toe
лъэхъуабэ
ɬaχʷaːba
лъэхъуамбэ
ɬaχʷaːmba
лъэпхъуамбэ
ɬapχʷaːmba
wide
шъуабгъо
ʃʷaːbʁʷa
шъуамбгъо
ʃʷaːmbʁʷa
фабгъуэ
faːbʁʷa
peel
шъуапIэ
ʃʷaːpʼa
шъуампIэ
ʃʷaːmpʼa
фампIэ
faːmpʼa
board
пхъэбгъу
pχabʁʷ
пхъэмбгъу
pχambʁʷ
пхъэбгъу
pχabʁʷ
worm
хьэблыу
ħabləw
хьамлыу
ħaːmɮəw
хьэмбылыу
ħambəɮəw
Meaning
Bzhedug
Standard Adyghe
Kabardian
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
egg
кIэкIэ
t͡ʃʼat͡ʃʼa
кIэнкIэ
t͡ʃant͡ʃa
джэдыкӏэ
d͡ʒadət͡ʃʼa
sweat
пкIатIэ
pt͡ʃʼaːtʼa
пкIантIэ
pt͡ʃʼaːntʼa
пщIантIэ
pɕʼaːntʼa
flue pipe
оджэкъ
wad͡ʒaq
онджэкъ
wand͡ʒaq
уэнжакъ
wanžaq
rice
пыдж
pəd͡ʒ
пындж
pənd͡ʒ
пынжь
pənʑ
pillow
шъхьатэ
ʂħaːta
шъхьантэ
ʂħaːnta
щхьэнтэ
ɕħanta
pants
гъочэдж
ʁʷat͡ʃad͡ʒ
гъончэдж
ʁʷant͡ʃad͡ʒ
гъуэншэдж
ʁʷanʃad͡ʒ
fast
псыкIэ
psət͡ʃʼa
псынкIэ
psənt͡ʃʼa
псынщIэ
psənɕʼa
shovel
хьацэ
ħaːt͡sa
хьанцэ
ħaːnt͡sa
хьэнцэ
ħant͡sa
blue
шхъуатIэ
ʃχʷaːtʼa
шхъуантIэ
ʃχʷaːntʼa
шхъуантIэ
ʃχʷaːntʼa
key
IукIыбзэ
ʔʷət͡ʃʼəbza
IункIыбзэ
ʔʷənt͡ʃəbza
IункIыбзэ
ʔʷənt͡ʃəbza
vein
лъытфэ
ɬətfa
лъынтфэ
ɬəntfa
лъынтхуэ
ɬəntxʷa
heavy
отэгъу
wataʁʷ
онтэгъу
wantaʁʷ
уэндэгъу
wandaʁʷ
knee
лъэгуаджэ
ɬaɡʷaːd͡ʒa
лъэгуанджэ
ɬaɡʷaːnd͡ʒa
лъэгуажьэ
ɬaɡʷaːʑa
butterfly
хьапIырашъу
ħapˈəpaʃʷ]
хьампIырашъу
ħampˈəpaʃʷ]
хьэндырабгъуэ
ħandəraːbʁʷa
noise
жъот
ʒʷat
жъонт
ʒʷant
peanuts
чIыдэ
t͡ʃʼəda
чIындэ
t͡ʃʼənda
щIыдэ
ɕʼəda
chair
пхъэтIэкIу
pχatʼakʷʼ
пхъэнтIэкIу
pχantʼakʷʼ
пхъэнтIэкIу
pχantʼakʷʼ
Aspirated consonants [ edit ]
In the Bzhedug dialect (Like the Shapsug dialect ) there exist a series of aspirated consonants (/pʰ/ /tʰ/ /ʃʰ/ /t͡sʰ/ /t͡ʃʰ/ /t͡ʂʰ/ /t͡ɕʰʷ/ /kʰʷ/ /qʰ/ /qʰʷ/) that became plain consonants in other dialects :
Bzhedug пʰ [pʰ ] ↔ п [p ] in other dialects :
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
sharp
pʰaːpt͡sʼa
пʰапцIэ
paːpt͡sʼa
папцIэ
paːpsʼa
paːpt͡sʼa
arrogant
pʰaːɣa ⓘ
пʰагэ
paːɣa
пагэ
paːɣa
пагэ
nose
pʰa ⓘ
пʰэ
pa
пэ
pa
пэ
Bzhedug тʰ [tʰ ] ↔ т [t ] in other dialects :
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
respect
pχaːtʰa ⓘ
пхъатʰэ
pχaːta
пхъатэ
–
–
to give
jatʰən
етʰын
jatən
етын
jatən
етын
to take
ʃtʰan
штʰэн
ʃtan
штэн
ɕtan
щтэн
on
tʰajt
тʰет
tajt
тет
tat
тет
smooth
t͡sʼaːʂʷtʰa
цIашъутʰэ
t͡sʼaːʃʷta
цIашъутэ
t͡sʼaːfta
цIафтэ
to afraid
ɕtʰan
щтʰэн
ɕtan
щтэн
ɕtan
щтэн
pillow
ʂħaːntʰa ⓘ
шъхьантʰэ
ʂħaːnta
шъхьантэ
ɕħaːta
щхьатэ
Bzhedug цʰ [t͡sʰ ] ↔ ц [t͡s ] in other dialects :
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
wool
t͡sʰə ⓘ
цʰы
t͡sə
цы
t͡sə
цы
eyelash
nabzət͡sʰ
нэбзыцʰ
nabzət͡s
нэбзыц
nabʒət͡s
нэбжьыц
Bzhedug шʰ [ʃʰ ] ↔ щ [ɕ ] in other Adyghe dialects :
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
milk
ʃʰa ⓘ
шʰэ
ɕa
щэ
ʃa
шэ
lame
ɬaːʃʰa ⓘ
лъашʰэ
ɬaːɕa
лъащэ
ɬaːʃa
лъашэ
salt
ʃʰəʁʷ ⓘ
шʰыгъу
ɕəʁʷ
щыгъу
ʃəʁʷ
шыгъу
cloud
pʃʰa
пшʰэ
pɕa
пщэ
pʃa
пшэ
pus
ʃʰənə ⓘ
шʰыны
ɕənə
щыны
ʃən
шын
accordion
pʃʰəna ⓘ
пшʰынэ
pɕəna
пщынэ
pʃəna
пшынэ
fat
pʃʰarə ⓘ
пшʰэры
pɕarə
пщэры
pʃar
пшэр
wax
ʃʰafə ⓘ
шʰэфы
ʃafə
шэфы
ʃaxʷə
шэху
horse
ʃʰə
шʰы
ʃə
шы
ʃə
шы
sand
pʃʰaːχʷa ⓘ
пшʰахъо
pʃaːχʷa
пшахъо
pʃaːχʷa
пшахъуэ
story
pʃʰəsa ⓘ
пшʰысэ
pʃəsa
пшысэ
pʃəsa
пшысэ
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
spleen
t͡ʃʰa ⓘ
чʰэ
t͡ʃa
чэ
t͡ʃa
чэ
brushwood twig
t͡ʃʰə ⓘ
чʰы
t͡ʃə
чы
t͡ʃə
чы
to cough
pst͡ʃʰan
псчʰэн
pst͡ʃan
псчэн
pst͡ʃan
псчэн
Bzhedug кʰу [kʰʷ ] ↔ ку [kʷ ] in other dialects :
Bzhedug къʰ [qʰ ] ↔ къ [q ] in other Adyghe dialects (хъ [χ ] in Shapsug) :
Bzhedug къуʰ [qʰʷ ] ↔ къу [qʷ ] in other Adyghe dialects (хъу [χʷ ] in Shapsug) :
Bzhedug чъʰу [t͡ɕʰʷ ] ↔ цу [t͡sʷ ] in Temirgoy:
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
jungle/bushy area
t͡ɕʰʷənə
чъʰуны
t͡sʷənə
цуны
fən
фын
The consonant х [х] becomes к [k] after ш [ʃ] in Bzhedug:
Word
Adyghe
Kabardian
Bzhedug
Temirgoy and Abzakh
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
Almighty God
tħa:ʃku
тхьашку
tħa:ʃxu
тхьашху
tħəʃxuə
тхьэшхуэ
large room/house
wənaʃku
унэшку
wənaʃxu
унэшху
wənaʃxuə
унэшхуэ
festival
mafaʃku
мэфэшку
mafaʃxu
мэфэшху
jazə
мэхуэшхуэ
to eat
ʃkan
шкэн
ʃxan
шхэн
ʃxan
шхэн
enormous
jənəʃku
инышку
jənəʃxu
инышху
jənəʃxuə
инышхуэ
Noun instrumental case [ edit ]
In the instrumental case the noun has the suffix мджэ (-md͡ʒa) or -джэ (-d͡ʒa) unlike other dialects (e.g. Abzakh , Temirgoy and Standard Kabardian ) that has the suffix -мкIэ (-mt͡ʃʼa) or -кIэ (-t͡ʃʼa) :
Bzhedug dialect: КIалэр Адыгэбзэджэ мэгущаIэ ↔ Standard: КIалэр АдыгэбзэкIэ мэгущыIэ – "The boy speaks (using) Adyghe language".
Bzhedug dialect: Къэлэмымджэ сэтхэ ↔ Standard: КъэлэмымкIэ сэтхэ – "I write (using) with the pencil".
Future tense Suffix ~т (~t)[ edit ]
In this dialect the future tense suffix is ~эт (~at) and in some cases ~ыт (~ət) unlike standard Adyghe (Temirgoy) that has the Suffix ~щт (~ɕt).
Word
Adyghe
Standard Kabardian
Standard Adyghe
Bzhedug
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
I will go
səkʷʼaɕt
сыкIощт
səkʷʼat
сыкIот
səkʷʼanəwɕ
сыкIуэнущ
you will go
wəkʷʼaɕt
укIощт
wəkʷʼat
укIот
wəkʷʼanəwɕ
укIуэнущ
he will go
makʷʼaɕt
мэкIощт
makʷʼat
мэкIот
makʷʼanəwɕ
мэкIуэнущ
we will go
təkʷʼaɕt
тыкIощт
ʂʷəkʷʼat
тыкIот
dəkʷʼanəwɕ
дыкIуэнущ
you (plural) will go
ʃʷəkʷaɕt
шъукIощт
ʃʷəkʷʼat
шъукIот
fəkʷʼanəwɕ
фыкIуэнущ
they will go
maːkʷatəɕx
макIощтых
maːkʷʼatəx
макIотых
jaːkʷʼanəwɕ
якIуэнущ
Word
Bzhedugh
Standard Adyghe
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
here
məw, məwd͡ʒa
мыу, мыуджэ
mət͡ʃʼa
мыкӏэ
there (visible)
waw, wawd͡ʒa
оу, оуджэ
mot͡ʃʼa
мокӏэ
there (invisible)
aːw, aːwd͡ʒa
ау, ауджэ
aːt͡ʃʼa
акӏэ
there (emphasis)
d͡ʒaw, d͡ʒawd͡ʒa
джэу, джэуджэ
d͡ʒət͡ʃʼa
джэкӏэ
where
taw, tawd͡ʒa
тэу, тэуджэ
tət͡ʃʼa
тэкӏэ
Word
Adyghe
Standard Kabardian
Standard Adyghe
Bzhedug
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
IPA
Cyrillic
what
səd
сыд
ʂəd
шъыд
sət
сыт
how
sədaw
сыдэу
ʂədaw
шъыдэу
dawə
дауэ
why
sədaː
сыда
ʂədaː
шъыда
сыт щхьэкIэ
sət ɕħat͡ʃʼa
when
sədəjʁwa
сыдигъо
ʂədəjʁwa
шъыдигъо
сыт щыгъуи
sət ɕəʁʷəj
how much
səd fadəjz
сыд фэдиз
ʂədfadəjz
шъыд фэдиз
sət xuadəjz
сыт хуэдиз
with what
sədt͡ʃʼa
сыдкIэ
ʂədd͡ʒa
шъыдджэ
he/she/it
aɕ
ащ
aj
ай
abə
абы
this/here
məɕ
мыщ
məj
мый
məbə
мыбы
near
daʑ
дэжь
daj
дэй
dajʒ
деж
self
jaʑ
ежь
jaj
ей
jazə
езы
The North Wind and the Sun , written in Bzhedug:
Bzhedug[ 3]
Translation
Зэгорэм тыгъэжьымрэ тыгъэмрэ зынэкъокъугъэх анахь лъэшыр язэрымгъашIэу. А лъэхъан дэдэм тефэу зекIогорэ кIакIо техъуагъэу гъогум къэрыкIоу алъэгъугъ ыкIи рахъухьагъ тIумэ язэу гъогурыкIом икIакIо зыщэзгъэхэрыр анахь лъэшэу алъытэнэу. Ай дэй тыгъэжьым зэрыфэлъэкIэу къэпщэу къыригъэжьагъ. Ау ар нахь лъэшэу къепщы къэсми, гъогурыкIом кIакIом нахь зыкIоцIищахьытыгъэ. Ыужыпкъэм тыгъежьыр иморад ыужы икIыжьын фае хъугъэ.ЕтIуанэ тыгъэр къэпсыгъ, гъогурыкIор фабэ къэпагъ, ыкIи ай лъэпэтэу кIакIор зыщихыгъ. Аущтэу тыгъэжьым тыгъэр ей нахьыри нахьы зэрылъэшыр къэгурымэIомэ мэхъонэу хъугъэ.
The North Wind and the Sun were disputing which was the stronger, when a traveler came along wrapped in a warm cloak.They agreed that the one who first succeeded in making the traveler take his cloak off should be considered stronger than the other. Then the North Wind blew as hard as he could, but the more he blew the more closely did the traveler fold his cloak around him; and at last the North Wind gave up the attempt. Then the Sun shined out warmly, and immediately the traveler took off his cloak. And so the North Wind was obliged to confess that the Sun was the stronger of the two.